1. ดินขาว
เป็นดินที่นิยมใช้ทำเครื่องปั้นดินเผา และเครื่องเคลืบกันมาก เกือบทุกชนิดดินขาวที่พบในประเทศไทย มีอยู่ 2 ชนิดด้วยกัน คือ ดินขาว ที่นำมาใช้ทำผลิตภัณฑ์เครื่องปั้นดินเผาได้ ซึ่งเรียกกันว่า ดินเกาลิน (KAOLIN) และดินขาวที่ชาวบ้านเรียกกันทั่วไปว่า ดินสอพอง ซึ่งไม่สามารถจะนำมาใช้ทำเครื่องปั้นดินเผาได้
ดินขาวที่เรียกว่า ดินเกาลิน นั้น เมื่อผสมน้ำแล้วจะมีความเหนียวพอที่จะขึ้นรูปดินได้ สามารถทนไฟได้ถึง 1800 องศาเซลเซียส และเมื่อเผาในอุณหภูมิประมาณ 800 องศาเซลเซียส ก็จะแกร่งแข็งตัวคงรูปอยู่ได้ แต่ดินสอพองจะแตกยุ่ยในอุณหภูมิพอๆ กัน
แหล่งดินขาวที่ใช้ทำผลิตภัณฑ์เครื่องปั้นดินเผาและเครื่องเคลือบทั่วๆ ไปนั้น มีตามท้องถิ่นต่างๆ คือ
ดินขาวบริเวณเขาปางค่า ตำบลบางสา อำเภอแจ้ห่ม จังหวัดลำปาง
เป็นดินขาวที่เกิดจากการผุกร่อนสลายตัวของหินฟันม้า ลักษณะทั่วไปจะเป็นดินก้อนแข็ง สีขาวเหลือง เมื่อล้างแล้วจะสามารถทนความร้อนได้ประมาณ 1621 องศาเซลเซียส โรงงานอุตสาหกรรมเซรามิคส์นิยมใช้กันมาแล้วไม่น้อยกว่า 25 ปี มีปริมาณแหล่งสำรองมากกว่า 5 ล้านตันการนำเอาดินขาวจากบริเวณเขาปางค่า มีอยู่ 2 รูปแบบ คือ ชนิดดินดิบ ซึ่งเมื่อขุดตักแล้วสามารถนำเอาไปใช้ได้เลย และ ดินล้าง ซึ่งต้องผ่านกระบวนการล้าง เพื่อเอาแร่ธาตุต่างๆ ที่เป็นเม็ดหยาบๆ ออกไปซักชั้นหนึ่งก่อน
ดินล้างแบ่งออกเป็น 3 ชนิด คือ
หยาบ เป็นดินล้างที่หยาบที่สุด แต่ก็เป็นชนิดที่มีปริมาณมากที่สุด ถึงประมาณ 70 เปอร์เซ็นต์ของดินล้างทั้งหมด นิยมเอาไปทำกระเบื้องทั่วไป
ละเอียด เป็นดินล้างที่ละเอียดพอประมาณ เป็นที่นิยมของโรงงานผลิตเครื่องถ้วยชามมาก
ละเอียดมาก เป็นดินล้างที่ละเอียดที่สุด นิยมใช้กันมากในโรงงานผลิตเครื่องสุขภัณฑ์
ดินขาวที่ภูเขาในบริเวณบ้านนาไร่ ตำบลแม่ถอด อำเภอเถิ่น จังหวัดลำปาง
จะมีสีขาว สามารถทนไฟได้สูงถึงประมาณ 1300 องศาเซลเซียสดินขาวในเขตอำเภอสบปราบ จังหวัดลำปาง
เป็นดินขาวที่มีความเหนียวมากกว่าปรกติ สามารถใช้ปั้นขึ้นรูปได้ดี จนบางครั้งก็เรียกกันว่า ดินเหนียวขาว มีสีขาวเหลืองดินขาวในเขตแม่ทาน อำเภอแม่ทะ จังหวัดลำปาง
เป็นดินเหนียวขาวเช่นเดียวกับที่อำเภอสบปราบ มีสีขาวเหลืองเช่นกัน เมื่อล้างดินแล้วสามารถทนไฟได้สูงประมาณ 1600 องศ้าซลเซียส จัดว่าเป็นดินขาวที่เหมาะที่จะใช้ผสมกับดินชนิดอื่น เพื่อทำผลิตภัณฑ์เครื่องปั้นดินเผามาก เพราะมีความเหนียวดี และยังเหมาะที่จะนำไปผสมกับวัสดุอื่น เพื่ทำวัสดุทนไฟ เช่น หีบดิน และอิฐทนไฟด้วยนอกจากที่กล่าวมานี้แล้ว จังหวัดลำปางยังพบแหล่งดินขาวในที่อื่นๆ อีก คือในเขตอำเภองาว ละอำเภอวังเหนือ
ดินขาวในเขตอำเภอเวียงป่าเป้า จังหวัดเชียงราย
พบอยู่ในบริเวณที่ราบเชิงเขา กระจัดกระจายทั่วไป เป็นบิเวณกว้างดินขาวบริเวณตำบลผาจุก บ้านเหล่า และบ้านงิ้วงาม อำเภอเมือง จังหวัดอุตรดิตถ์
เนื้อดินสีขาว แต่เนื้อมักจะยุ่ยง่าย มีความเหนียวน้อย เมื่อนำไปล้างแล้วสามารถทนไฟได้ประมาณ 1300 องศาเซลเซียสดินขาวบ้านวังยาง อำเภอเมือง จังหวัดอุตรดิตถ์
เนื้อดินมีความขาวค่อนข้างสูง แต่มักจะไม่นิยมนำไปใช้ในอุตสาหกรรมเซรามิคส์มากนัก เพราะมีจุดหลอมตัวต่ำประมาณ 1200 องศาเซลเซียส และจะมีสีออกคล้ำเป็นสีเทาๆ ภายหลังการเผาแต่ขณะเดียวกันก็ได้เปรียบที่อื่นๆ อยู่บ้าง ตรงที่ล้างแล้วได้เนื้อดินมาก และมีความขาวสูงกว่าแหล่งอื่นๆ
ดินขาวในเขตอำเภบ้านไร่ จังหวัดอุทัยธานี
เป็นดินขาวที่มีคุณสมบัติใกล้เคียงกันกับดินขาวที่อำเภอแจ้ห่ม จังหวัดลำปาง แต่ยังไม่มีการทำกันอย่างจริงจัง2. ดินขาวเหนียว
คือดินขาวที่เกิดจาการผุกร่อนของหิน ที่ถูกน้ำฝน หรือลมพัดพาไปทับถมกัน จนเป็นแหล่งดินอีกครั้งหนึ่ง แหล่งดินชนิดนี้จึงมักจะเกิดอยู่ตามที่ราบใกล้ชายทะเลลักษณะทั่วไปของเนื้อดินจะมีความละเอียดและความเหนียว จึงนิยมใช้ผสมกับวัตถุดิบอื่นๆ เพื่อช่วยให้เกิดความเหนียว ซึ่งจะทำให้ง่ายต่อการขึ้นรูปผลิตภัณฑ์เครื่องปั้นดินเผาและเครื่องเคลือบ
แหล่งสำคัญที่พบก็คือ อำเภอบางละมุง จังหวัดชลบุรี และที่ตำบลโคกไม้ลาย อำเภอเมือง จังหวัดปราจีนบุรี
แหล่งดินขาวที่สำคัญและใหญ่ที่สุดในภาคใต้ คือดินขาวในเขตอำเภอเมือง จังหวัดระนอง ซึ่งคาดว่าจะมีดินขาวสำรองประมาณ 20 ล้านตัน
นอกจากที่กล่าวมาทั้งหมดแล้ว ยังมีแหล่งดินขาวตามท้องถิ่นต่างๆ อีกมากมายหลายแห่ง ตามารายงานการสำรวจของกรมทรัพยากรธรณีพบว่า มีแหล่งดินขาวเพิ่มเติมในเขต
อำเภอแกลง จังหวัดระยอง
อำเภอพนมสารคาม จังหวัดฉะเชิงเทรา
อำเภอแหลมสิงห์ จังหวัดจันทบุรี (มีลักษณะดินคล้ายอำเภอบ้านไร่ จังหวัดอุทัยธานี)
อำเภอเมือง จังหวัดกาญจนบุรี
กิ่งอำเภอหนองหญ้าปล้อง จังหวัดเพชรบุรี
อำเภอยี่งอ อำเภอระแงะ และอำเภอสุไหงปาดี จังหวัดนราธิวาส
อำเภอเมือง จังหวัดตรัง
อำเภอปลายพระยา จังหวัดกระบี่
อำเภอพิปูน จังหวัดนครศรีธรรมราช
เครื่องปั้น เกาะเกร็ด by ดินที่ใช้ is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International License.
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น