การตกแต่งและสลักลาย

              เครื่องปั้นประเภทเป็นเครื่องบรรณาการที่สวยงาม ช่างปั้นจะต้องสลักลวดลายต่างๆ อย่างวิจิตบรรจงเป็นพิเศษ

วิธีการตกแต่ง

         ช่างปั้นใช้ความชำนาญในการตกแต่งเครื่องปั้นดินเผาให้สวยงาม หลังการขึ้นรูปด้วยวิธีต่างๆ คือ
1) การสลักด้วยไม้สลัก
2) การตกแต่งลายด้วยมีดปลายแหลม ให้ลายสลักเด่นขึ้น
3) การทำลวดลายด้วยแม่พิพมพ์ไม้หนามทองหลางป่า ที่เป็นแม่พิมพ์ของลายต่างๆ ให้ลายนูนเด่นชัด สวยงามยิ่งขึ้น
4) การตีลาย หรือกดลายลงบนเนื้อดิน
5) การแปะติดลายต่างๆ หรือที่เรียกว่า “การกระแหนะ”
6) การตัดดินให้ลายเด่นชัดขึ้นด้วยมีด แต่ไม่ฉลุโปร่ง
7) การตัดดินให้ลายเด่นชัดขึ้นด้วยมีด และฉลุโปร่ง

ลายที่เกิดจากการแต่งเครื่องปั้น มี 5 ประเภท ตามลักษณะของวิธีการแต่งลาย คือ

1) ลายที่เกิดจากการขีดหรือสลัก
2) ลายที่เกิดจากการตัดดินให้ลายเด่นขัดขึ้น
3) ลายที่เกิดจากการกดหรือตี ให้เนื้อดินนูนหรือต่ำลงตามแบบชองลาย
4) ลายที่เกิดจาการแปะติด หรือกระแหนะ
5) ลายที่เกิดจากการฉลุโปร่ง

ประเภทของลายที่ตกแต่ง

ลายที่ตกแต่งบนเครื่งปั้น เป็นลายแบบมอญ มีดังต่อไปนี้
1) ลายกลีบบัว มอญเรียกว่า “กาวฮะเกาะฮ์” ซึ่งเป็นลายหลักของการสลักลายเครื่องปั้นมอญ สำหรับแต่งที่ไหล่ ด้านล่าง ขารอง หรือที่ฝา เป็นลายบัวคว่ำ หรือบัวหงาย
2) ลายเครือเถาสำหรับแต่งที่ไหล่ของโอ่ง หรือขารองเครื่องปั้น
3) ลายดอกไม้จ่างๆ เช่น ดอกพิกุล ดอกรัก ดอกขจร เป็นต้น ใช้แต่งที่คอ ไหล่ หรือที่ขอบของฝาของเครื่องปั้น แต่งตามเส้นที่เป็นกรอบหรือแบ่งพื้นที่ของลาย
4) ลายสร้อยคอ เป็นลายกลมนูนเล็กๆ ติดต่อกันคล้ายสร้อยมุก
5) ลายใบไม้ ใช้แต่งประกอบลายหลัก
6) ลายเทพนม ใช้แต่งกลางกลีบบัวหรือที่กระถางธูป
7) ลายรูปสัตว์ (แต่ไม่ค่อยเป็นที่นิยมทำ เพราะคนมอญถือในเรื่องการทำรูปคน รูปตุ๊กตา หรือรูปสัตว์บางประเภท หรือรูปเทพนม)
8) ลายพวงมาลัย แต่งที่ขอบและที่คอของเครื่องปั้น หรือส่วนยอดของฝา
9) ลายไข่ปลา ใช้แต่งในที่ว่างของลายที่ขอบ หรือปากโอ่งและขอบขารอง
10) ลายพวงดอกไม้ แต่งตามคอ หรือตามขอบคล้ายพวงมาลัย
11) ลายพูมะยม แต่งที่ขอบปาก ละที่ขารองของเครื่องปั้น
12) ลายกากบาท แต่งในช่องว่างระหว่างลายใหญ่ๆ
13) ลายวงกลม (เหมือนลายสร้อยคอ แต่มีลักษณะกลมแบน) แต่งประกอบในช่องว่างระหว่างลายหลัก

            ลายกลีบบัวจะเป็นลายหลักของลายเครื่องปั้นดินเผามอญเกาะเกร็ด โดยสลักเป็นรูปกลีบบัว โดยเฉพาะอย่างยิ่งลายที่ไหล่ของโอ่ง ที่ฝาหรือที่ขารอง แต่ราบละเอียดในลายกลีบบัวนั้น จะยักย้ายตกแต่งตามความสามารถของช่าง

(อ้างอิง : พิศาล บุญผูก,เครื่องปั้นดินเผานนทบุรี.โครงการพัฒนาเครือข่ายบริการองค์ืความรู้และสารสนเทศดิจิทัลสุ่ชุมมชน สำนักบรรณสารสนเทศ มหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช,2550.)

เครื่องปั้น เกาะเกร็ด by การตกแต่งและสลักลาย is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License.